Άρθρο του κ. Γεωργίου Χ. Αγραπίδη, Δικηγόρου Αθηνών - Εργατολόγου

Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για την οικονομική σταθερότητα και την κοινωνική ευημερία. Καθώς ο πληθυσμός γερνά και οι δημογραφικές πιέσεις γίνονται όλο και πιο έντονες, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων καθίστανται αναγκαίες για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συστήματος.

Η Πορεία του Ασφαλιστικού Συστήματος

Σήμερα, το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, κυρίως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της αύξησης των συνταξιούχων. Η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους συνεχώς μειώνεται, γεγονός που ασκεί αυξημένες πιέσεις στα ταμεία και καθιστά το σύστημα οικονομικά αβέβαιο. Ενδεικτικά, ο αριθμός των συνταξιούχων έχει αυξηθεί κατακόρυφα την τελευταία δεκαετία, ενώ η μειωμένη γεννητικότητα υπογραμμίζει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις.

Η εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού νόμου, με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και την αναδιοργάνωση του συστήματος, είναι μόνο η αρχή μιας σειράς αναγκαίων βημάτων. Η κυβέρνηση, μέσω του «Νόμου 4670/2020», εισήγαγε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, που αφορούν την αναδιάρθρωση των συντάξεων, την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και την αναπροσαρμογή των εισφορών. Ωστόσο, η εφαρμογή τους αναμένεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες, που πρέπει να αξιολογηθούν με μεγάλη προσοχή.

Μεταρρυθμίσεις και Κοινωνική Δικαιοσύνη

Οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να εξισορροπούν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα με την κοινωνική δικαιοσύνη. Στην πράξη, η αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση, η προώθηση των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων και η αναδιοργάνωση των επικουρικών συντάξεων δημιουργούν ανησυχία στους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους. Οι αλλαγές αυτές απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα προκληθεί περαιτέρω ανισότητα ή αδικία για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Το νέο σύστημα, το οποίο στηρίζεται εν μέρει στην προσωπική αποταμίευση μέσω των ατομικών λογαριασμών, φιλοδοξεί να προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής στους πολίτες, αλλά και να εξασφαλίσει την καλύτερη αναλογικότητα των συντάξεων με βάση τις εισφορές. Παρά ταύτα, παραμένει αβέβαιο κατά πόσο αυτό το μοντέλο θα καταφέρει να εξασφαλίσει την επάρκεια και τη δικαιοσύνη για όλες τις γενιές.

Η Γήρανση του Πληθυσμού: Ο Σοβαρότερος Κίνδυνος

Η δημογραφική αλλαγή αποτελεί τον πιο σοβαρό κίνδυνο για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού στην Ελλάδα αυξάνεται, και η συνταξιοδότηση των “baby boomers” προβλέπεται να δημιουργήσει νέες πιέσεις. Η γήρανση της κοινωνίας δεν αφορά μόνο την αύξηση των συνταξιούχων, αλλά και την μείωση των εργαζομένων που θα πληρώνουν εισφορές, καθιστώντας τον ασφαλιστικό τομέα ιδιαίτερα ευάλωτο. Ορισμένοι εκτιμούν ότι η αναγκαία ισχυρή μεταρρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενίσχυση των εισφορών και τη διαφοροποίηση των συνταξιοδοτικών παροχών, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες του κάθε πολίτη.

Η πρόκληση είναι διπλή: πώς να εξασφαλίσουμε την επάρκεια των συντάξεων για τις επόμενες γενιές και πώς να διασφαλίσουμε τις κοινωνικές ανάγκες των σημερινών και μελλοντικών συνταξιούχων χωρίς να θέσουμε σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα της χώρας.

Ο Ρόλος της Πολιτείας και της Κοινωνίας

Οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα δεν πρέπει να είναι μόνο θέμα κυβερνητικών αποφάσεων, αλλά απαιτούν έναν ανοιχτό διάλογο με την κοινωνία. Η αναδιάρθρωση των συντάξεων πρέπει να γίνει με διαφάνεια, για να προληφθούν οι ανησυχίες των πολιτών και να κατανοηθεί η αναγκαιότητα των αλλαγών. Πιο συγκεκριμένα, η ενίσχυση της ενημέρωσης των πολιτών και η δημιουργία ενός ευέλικτου, προσαρμοστικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων.

Αυτή τη στιγμή, βρισκόμαστε μπροστά σε μία μεγάλη πρόκληση: η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για τη βιωσιμότητα του κοινωνικού κράτους ή να γίνει το σημείο καμπής για νέες κοινωνικές ανισότητες και αδικίες. Το μέλλον της κοινωνίας μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματικότητα των επόμενων βημάτων που θα κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση.