Άρθρο του κ. Πέλοπα Λάσκου, Δικηγόρου Αθηνών, Γενικού Γραμματέα Υπουργείου Δικαιοσύνης στο Magazino "Με Το Δικηγόρο"

Κύριες επιδιώξεις της Κυβερνήσεως στο χώρο της Δικαιοσύνης είναι η ταχύτητα, η αποτελεσματικότητα και ο εκσυγχρονισμός, όχι απλώς ως ανάγκη των καιρών αλλά πρωτίστως ως υποχρέωση προς τους πολίτες, τους δικηγόρους, τους δικαστικούς λειτουργούς,  τους υπαλλήλους και τη χώρα στο σύνολό της. Αυτοί οι στόχοι υλοποιούνται μεθοδικά από το Υπουργείο Δικαιοσύνης μέσω πολυάριθμων μεταρρυθμιστικών σχεδίων  και πρωτοβουλιών, με ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα.

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά μου ως Γενικός Γραμματέας Δικαιοσύνης τον Ιούλιο του 2024, δεσμεύτηκα να αξιοποιήσω την εμπειρία που απέκτησα από τη μακρά πορεία μου ως νομικός σύμβουλος στον ιδιωτικό τομέα και στον κόσμο των επιχειρήσεων. Στόχος μου είναι να συνεισφέρω στη μετάβαση της Ελληνικής Δικαιοσύνης σε μια νέα εποχή,  με επίκεντρο τον Έλληνα φορολογούμενο, που θα συμβάλει και στην οικονομική ανάπτυξη και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας.

Το πολυσύνθετο αυτό έργο απαιτεί, φυσικά, μεθοδικότητα και σαφή στοχοθεσία. Ως εκ τούτου, η δράση μου έχει επικεντρωθεί στους εξής πυλώνες:

1. Την οριστική εκκαθάριση των απαιτήσεων και την επιτάχυνση της διαδικασίας πληρωμής των δικηγόρων που παρέχουν νομική βοήθεια. Ιδίως όσον αφορά αυτό το πολύπαθο ζήτημα, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2024 καταβλήθηκε στους δικαιούχους συνολικό ποσό ύψους 16.531.202,92 ευρώ για αμοιβές που αφορούν την παροχή νομικής βοήθειας κατά την περίοδο 2014-2024. Από το συνολικό αυτό ποσό, περίπου 10.000.000 ευρώ καταβλήθηκαν το τελευταίο εξάμηνο του 2024. Σημειωτέον ότι, η εξόφληση αυτή, η οποία αφορά δικαιούχους δικηγόρους, συμβολαιογράφους και δικαστικούς επιμελητές, πραγματοποιήθηκε χωρίς να επηρεάσει τα ταμειακά διαθέσιμα του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., τα οποία παρουσίασαν σημαντική αύξηση ιδίως για τους μήνες Ιούλιο, Οκτώβριο και Νοέμβριο 2024 σε σχέση με το έτος 2023 και το πρώτο εξάμηνο του 2024. Αυτό σχετίζεται τόσο με την αύξηση της δικηγορικής ύλης όσο και με τις αλλαγές του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Παράλληλα, σε στενή συνεργασία με τη διοίκηση και τα στελέχη του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., καταβάλλονται καθημερινά συστηματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων και τη βελτίωση της αποδοτικότητάς των υπηρεσιών. Στόχος είναι η εφεξής εξόφληση των υποχρεώσεων του σε πραγματικό χρόνο και η άμεση εκκαθάριση όλων των εκκρεμοτήτων του παρελθόντος.

Προς αυτή την κατεύθυνση εντός του 2025 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία και η ηλεκτρονική πλατφόρμα, ώστε η εκκαθάριση να γίνεται πλέον ψηφιακά με δικλείδες ελέγχου και ταυτοποίησης ανά στάδιο, διασφαλίζοντας ταχύτητα και αμεσότητα στις πληρωμές.

2. Την αξιοποίηση των ακινήτων ιδιοκτησίας του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. - του οποίου προεδρεύω ex officio-, και του εκσυγχρονισμού εν γένει των δικαστικών κτιρίων της χώρας, προκειμένου η Δικαιοσύνη να απονέμεται σε σύγχρονα, ενεργειακά αναβαθμισμένα και λειτουργικά κτίρια όπως αρμόζει στο κύρος και την αποστολή της. Στον προγραμματισμό μας περιλαμβάνεται και η κατασκευή και νέων Δικαστικών κτιρίων, τα οποία όχι απλά θα ανταποκρίνονται στις πλέον σύγχρονες απαιτήσεις στον χώρο των κατασκευών.

Ήδη, τον Δεκέμβριο του 2024 πραγματοποιήθηκε η θεμελίωση του νέου Δικαστικού Μεγάρου Πειραιά, σημαίνοντας έτσι ένα νέο κεφάλαιο στη μακρόχρονη προσπάθεια αναδιαμόρφωσης του δικαστηριακού και εμπορικού περιβάλλοντος του Πειραιά. Η θεμελίωση αυτή καθαυτή συνοδεύτηκε από ένα ακόμη σημαντικό γεγονός: την αναδιαπραγμάτευση και την τροποποίηση της σχετικής σύμβασης, απορροφώντας έτσι επιπλέον 9.000.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Στο Πρωτοδικείο Αθηνών (Πρώην Σχολή Ευελπίδων), προγραμματίζονται εκτεταμένες εργασίες επισκευής, συντήρησης και εκσυγχρονισμού των κτιρίων, με έμφαση στην ασφαλή λειτουργία τους και στην ενεργειακή τους αναβάθμιση. Οι εργασίες περιλαμβάνουν και αισθητικές επεμβάσεις, όπως βαφή όλων των εξωτερικών επιφανειών και ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου, και εν γένει παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης και εργασίας όλων των ενδιαφερομένων.

Το τέταρτο τρίμηνο του 2024, εγκρίθηκαν 3.401.760 ευρώ για επισκευές. Ορισμένα απτά παραδείγματα: για την επισκευή των Δικαστικών Μεγάρων Αμαλιάδας και Αργοστολίου δεσμεύτηκαν από το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. 386.043,15€ και 350.000€ αντίστοιχα. Για την δε αποκατάσταση του εξωτερικού των κτιρίων 3, 4 και 6 του Πρωτοδικείου Αθηνών δεσμεύτηκαν 422.709€. Τέλος, στο Δικαστικό Μέγαρο Βόλου αποφασίστηκε η διενέργεια εκτενών μελετών για την ριζική επισκευή του κτιρίου, με πόσο που ανέρχεται σε 907.698,20€. Επίσης, έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα 2.949.778,20€ για την προμήθεια και την συντήρηση του εξοπλισμού των δικαστικών μεγάρων, ενώ άμεσα θα προχωρήσει και η εγκατάσταση συστήματος θέρμανσης στο Εφετείο και την Εισαγγελία Εφετών Αθηνών.

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. ευθυγραμμίζονται με τις ανάγκες των δικαστηρίων, όπως εκείνες ανακύπτουν από την καθημερινή πραγματικότητα. Για να σχηματιστεί πλήρης και σαφή εικόνα και να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές ανάγκες και οι προτεραιότητες που πρέπει να θέσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης λαμβάνουμε υπόψιν τόσο τα έγγραφα αιτήματα από τα κατά τόπους δικαστήρια, όσο και την εικόνα που σχηματίζουμε από πολλές επισκέψεις σε σειρά Δικαστικών Μεγάρων σε όλη την επικράτεια που έχουμε πραγματοποιήσει μαζί με το Υφυπουργό Δικαιοσύνης, κο. Γιάννη Μπούγα τους τελευταίους έξι μήνες.

Σε συνέχεια αυτών των επισκέψεων, υπογράφηκε η πρώτη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για την εκτέλεση έργων επισκευής του δικαστικού μεγάρου Κύμης. Πρόκειται για την αρχή της συνεργασίας του Ταμείου με τις κατά τόπους Περιφέρειες, καθώς ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τη σύναψη αντίστοιχων συμβάσεων με φορείς στις Περιφέρειες Ιονίων Νήσων και την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. θα συνεχίσει να εξελίσσεται μέσα από τις επόμενες επισκέψεις, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί να διαρκέσουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Η ενοποίηση του πρώτου βαθμού πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης ανέδειξε και την άμεση ανάγκη μίσθωσης νέων δικαστικών κτιρίων, τα οποία θα ανταποκρίνονται στο όραμά μας για τη Δικαιοσύνη του μέλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, θεσμοθετήθηκε μια νέα, ειδική διαδικασία για τη μίσθωση δικαστικών κτιρίων, με ισχύ για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Με επιστολή που απέστειλα σε όλα τα Δικαστήρια της χώρας, ζήτησα να ενημερωθώ για τις ανάγκες μίσθωσης που υπάρχουν κατά τόπους. Παράλληλα, ως Πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής, δρομολόγησα τις προπαρασκευαστικές διαδικασίες για τη σύναψη των απαραίτητων συμβάσεων μίσθωσης. Ήδη, οι προσπάθειές μας έχουν αποδώσει καρπούς, καθώς νέα δικαστικά κτίρια έχουν μισθωθεί από το Ελληνικό Δημόσιο στην Πάτρα και το Κιλκίς, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθούν όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για τις μισθώσεις δικαστικών κτιρίων στη Θεσσαλονίκη, στο Περιστέρι, στο Αμύνταιο και στα Γιαννιτσά.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ενεργειών είναι ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα αναμένεται να έχουν εκσυγχρονιστεί οι δικαστηριακές υποδομές όλης της χώρας, προς όφελος των δικηγόρων, των δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων που δικαιούνται να εργάζονται σε ένα αξιοπρεπές περιβάλλον, των πολιτών που προσφεύγουν στις υπηρεσίες των δικαστηρίων, αλλά για την κάθε τοπική κοινωνία, για την οποία το δικαστικό μέγαρο αποτελεί κόσμημα της πόλης και σημείο αναφοράς.

3. Την ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης και απλούστευσης των διαδικασιών λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Δικαιοσύνη καθίσταται πιο γρήγορη και αποτελεσματική, ενώ ταυτόχρονα γίνεται πιο προσιτή στον κάθε πολίτη, ο οποίος απολαμβάνει τη διευκόλυνση και τη στήριξη που χρειάζεται για την αποτελεσματική διεκπεραίωση των υποθέσεών του. Η εξυγίανση αυτή θέτει οριστικά στο παρελθόν τις δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια Ελλάδα πιο αξιόπιστη, πιο ανθεκτική και, εν τέλει, πιο ελκυστική για νέες επενδύσεις και ευκαιρίες. Είναι ευρέως γνωστό ότι ήδη έλαβε χώρα η πρώτη τηλεματική συνεδρίαση διοικητικών δικαστηρίων (Πάτρας-Αργοστολίου). Η εποχή όπου οι δικηγόροι θα καταθέτουν δικόγραφα από το γραφείο τους και θα δικάζουν στον τόπο που βρίσκονται είναι πολύ κοντά.
4. Τη συγκρότηση και οργάνωση της Δικαστικής Αστυνομίας, ως σώμα που θα διαφυλάσσει τα δικαστήρια και θα συνεισφέρει ενεργά στην εύρυθμη λειτουργία τους. Η ίδρυση της Δικαστικής Αστυνομίας που αποτελούσε εθνική απαίτηση από την εποχή του Όθωνος, από τον Αύγουστο του 2024, έχει καταστεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας όλων των δικαστικών καταστημάτων της χώρας. Το σώμα αυτό είναι επιφορτισμένο με κρίσιμες αρμοδιότητες, όπως η διασφάλιση της τάξης και της ασφάλειας στις δικαστικές αίθουσες, η προστασία προσώπων και κτιριακών εγκαταστάσεων, καθώς και η εκτέλεση νομικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένης της επίδοσης δικογράφων.

Διευθυντής του νέου σώματος ορίστηκε ο επίτιμος Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Παναγιώτης Πούλιος. Σε στενή συνεργασία και συντονισμό μαζί του, εργαζόμαστε για την οργάνωση και τη συγκρότησή του.

Ο στόχος για το άμεσο μέλλον είναι η Δικαστική Αστυνομία να εξελιχθεί σε ένα πλήρως συγκροτημένο και οργανωμένο σώμα, ικανό να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στα καθήκοντά του. Προς αυτή την κατεύθυνση, θα υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Το μνημόνιο θα περιλαμβάνει την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών της Ελληνικής Αστυνομίας, την εκπαίδευση των δικαστικών αστυνομικών σε κρίσιμα ζητήματα λειτουργίας και οργάνωσης, στην παροχή φυσικής ιεραρχίας στο Σώμα και στην παροχή υποστήριξης σε όλη τη διάρκεια αυτού του εγχειρήματος.

Οι πρώτες ενδείξεις από τη στάση, την υπευθυνότητα, την τάξη και την πειθαρχία που επιδεικνύουν καθημερινά οι άνδρες και οι γυναίκες της Δικαστικής Αστυνομίας στα δικαστικά μέγαρα της χώρας είναι ιδιαίτερα θετικές, επιβεβαιώνοντας πλήρως την ορθότητα της επιλογής και της επιμονής του Υπουργείου Δικαιοσύνης να προχωρήσει στη θεσμοθέτηση του σώματος.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, η μεταρρυθμιστική πορεία δεν είναι εύκολη, αλλά τα αποτελέσματα ήδη αποδεικνύουν την αξία και τη δυναμική των πρωτοβουλιών μας. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός δικαστικού συστήματος που θα εμπνέει εμπιστοσύνη, θα προωθεί τη διαφάνεια και θα αποτελεί εφαλτήριο για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Με όραμα, στρατηγικό σχεδιασμό και συλλογική προσπάθεια, χτίζουμε τη Δικαιοσύνη του αύριο. Μια Δικαιοσύνη γρήγορη, αποτελεσματική και ανθρώπινη, που δεν θα ανταποκρίνεται απλώς στις προκλήσεις του σήμερα, αλλά θα προετοιμάζει την Ελλάδα για ένα πιο φωτεινό και ελπιδοφόρο μέλλον.