Στο πλαίσιο της υπόθεσης C-623/22, το ΔΕΕ εξέδωσε στις 29/7/2024 την απόφαση ECLI:EU:C:2024:639.

Το τέταρτο προδικαστικό ερώτημα αφορά την υποχρέωση γνωστοποίησης που προβλέπεται στο άρθρο 8αβ, παράγραφος 5, της τροποποιημένης οδηγίας 2011/16 και είναι παρόμοιο με εκείνο που υποβλήθηκε, όσον αφορά τους δικηγόρους, στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 8ης Δεκεμβρίου 2022, Orde van Vlaamse Balies κ.λπ. (C‑694/20, EU:C:2022:963).

Ο κανόνας με τίτλο «Περιστάσεις υπό τις οποίες ένας ενδιάμεσος απαλλάσσεται από την υποχρέωση υποβολής πληροφοριών», ορίζει ότι η απαλλαγή από την υποχρέωση υποβολής πληροφοριών, η οποία αιτιολογείται βάσει κανόνων επαγγελματικού απορρήτου τους οποίους προβλέπει το εθνικό δίκαιο, εφαρμόζεται «μόνο στο μέτρο που η υποβολή πληροφοριών θα οδηγούσε στην αποκάλυψη του περιεχομένου εμπιστευτικών πληροφοριών που έχουν ανταλλαγεί μεταξύ δικηγόρου ή άλλου εξουσιοδοτημένου νόμιμου εκπροσώπου (“attorney, solicitor or other admitted legal representative” στην απόδοση στην αγγλική γλώσσα) και πελάτη, όπως ορίζεται στα σχόλια επί του άρθρου 26 του υποδείγματος φορολογικής σύμβασης του ΟΟΣΑ».

Το σημείο 80 του τιτλοφορούμενου «Σχόλια» μέρους III των πρότυπων κανόνων του ΟΟΣΑ εκθέτει, στο ίδιο πνεύμα, ότι «οι κανόνες υποχρεωτικής υποβολής πληροφοριών δεν έχουν ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη από δικηγόρο ή εξουσιοδοτημένο νόμιμο εκπρόσωπο (“attorney, solicitor or other admitted legal representative” στην απόδοση στην αγγλική γλώσσα) πληροφοριών που προστατεύονται από το επαγγελματικό απόρρητο ή από άλλες ισοδύναμες επαγγελματικές υποχρεώσεις περί εμπιστευτικότητας».

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι εργασίες που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τη σύνταξη της τροποποιημένης οδηγίας 2011/16, όσον αφορά την υποχρέωση υποβολής πληροφοριών και την υποχρέωση γνωστοποίησης, αφορούσαν, κατ’ ουσίαν, την προστασία του επαγγελματικού απορρήτου μόνον του δικηγόρου και των λοιπών επαγγελματιών που έχουν νομίμως την εξουσία να παρέχουν, όπως και ο δικηγόρος, δικαστική εκπροσώπηση.

Όπως έχει επισημάνει το Δικαστήριο, από τη νομολογία του ΕΔΔΑ προκύπτει ότι το άρθρο 8, παράγραφος 1, της ΕΣΔΑ προστατεύει την εμπιστευτικότητα οποιασδήποτε αλληλογραφίας μεταξύ ιδιωτών και παρέχει αυξημένη προστασία στην επικοινωνία μεταξύ των δικηγόρων και των πελατών τους (πρβλ. απόφαση του ΕΔΔΑ της 6ης Δεκεμβρίου 2012, Michaud κατά Γαλλίας, CE:ECHR:2012:1206JUD001232311, §117 και 118). Όπως και η διάταξη αυτή, στο προστατευτικό πεδίο της οποίας εμπίπτει όχι μόνον η δραστηριότητα της υπεράσπισης αλλά και η παροχή νομικών συμβουλών, το άρθρο 7 του Χάρτη διασφαλίζει κατ’ ανάγκην το απόρρητο της παροχής νομικών συμβουλών τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την ύπαρξή της.

Όπως έχει επίσης κρίνει το Δικαστήριο, η ειδική προστασία που παρέχουν το άρθρο 7 του Χάρτη και το άρθρο 8, παράγραφος 1, της ΕΣΔΑ στο επαγγελματικό απόρρητο των δικηγόρων, το οποίο συνεπάγεται πρωτίστως ορισμένες υποχρεώσεις εις βάρος τους, δικαιολογείται από την ανάθεση στους δικηγόρους μιας θεμελιώδους αποστολής σε μια δημοκρατική κοινωνία, ήτοι της υπεράσπισης των πολιτών (απόφαση του ΕΔΔΑ της 6ης Δεκεμβρίου 2012, Michaud κατά Γαλλίας, CE:ECHR:2012:1206JUD001232311, § 118 και 119). Η θεμελιώδης αυτή αποστολή περιλαμβάνει, αφενός, την απαίτηση, της οποίας η σπουδαιότητα αναγνωρίζεται σε όλα τα κράτη μέλη, να έχει κάθε πολίτης τη δυνατότητα να απευθύνεται ελεύθερα στον δικηγόρο του, του οποίου το επάγγελμα περιλαμβάνει, από την ίδια τη φύση του, το καθήκον παροχής, κατά τρόπο ανεξάρτητο, νομικών συμβουλών σε όλους όσοι τις χρειάζονται και, αφετέρου, τη συνακόλουθη υποχρέωση πίστης του δικηγόρου έναντι του πελάτη του (απόφαση της 8ης Δεκεμβρίου 2022, Orde van Vlaamse Balies κ.λπ., C‑694/20, EU:C:2022:963, σκέψη 28).

Από τη νομολογία που υπομνήσθηκε ανωτέρω προκύπτει ότι ο εμπιστευτικός χαρακτήρας της σχέσης μεταξύ του δικηγόρου και του πελάτη του τυγχάνει όλως ειδικής προστασίας, η οποία συνδέεται με την ιδιαίτερη θέση που κατέχει ο δικηγόρος στο πλαίσιο της δικαστικής οργάνωσης των κρατών μελών καθώς και με τη θεμελιώδη αποστολή που του έχει ανατεθεί και που αναγνωρίζεται από όλα τα κράτη μέλη. Υπό το πρίσμα αυτών ακριβώς των εκτιμήσεων, το Δικαστήριο έκρινε, στην απόφαση της 8ης Δεκεμβρίου 2022, Orde van Vlaamse Balies κ.λπ. (C‑694/20, EU:C:2022:963), ότι η υποχρέωση γνωστοποίησης, όταν επιβάλλεται στον δικηγόρο, αντιβαίνει στο άρθρο 7 του Χάρτη.

Για να διαβάσετε ολόκληρη την απόφαση μεταβείτε στο επισυναπτόμενο έγγραφο.