Τον Οκτώβριο που μας πέρασε συμπληρώθηκαν τρία χρόνια χωρίς τον Μιχάλη Ζαφειρόπουλο. Τρία χρόνια από τον Οκτώβριο του 2017 που τόσο άδικα, ξαφνικά και άνανδρα κόπηκε, τόσο νωρίς, το νήμα της ζωής του. Τρία χρόνια από εκείνη την ημέρα που που ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος έπεσε κυριολεκτικά εν ώρα καθήκοντος, μέσα στο γραφείο του, τιμώντας μέχρι τελευταία στιγμή το λειτούργημα μας. Η είδηση της απώλειας του συγκλόνισε και σημάδεψε όλο το δικηγορικό σώμα. Άλλωστε και ο ίδιος, με την πορεία και το έργο του, είχε ήδη αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του στο νομικό μας κόσμο. Η μνήμη του θα μείνει αθάνατη, όπως και το χαμόγελο του, με το οποίο όλοι τον θυμούνται.

Η Συντακτική Ομάδα μας θεώρησε καθήκον της να αποτίσει ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του Μιχάλη Ζαφειρόπουλου, φιλοξενώντας το παρόν αφιέρωμα, μέσα από το οποίο παρουσιάζεται εν συντομία ο βίος του. Ευχαριστούμε θερμά την οικογένεια του για τη συνεργασία και τη συμβολή της, καθώς και τους φίλους του, που ανταποκρίθηκαν αμέσως με χαρά στο κάλεσμα μας, ώστε να μπορέσουμε να τον γνωρίσουμε όλοι λίγο καλύτερα, μέσα από τα δικά τους μάτια και συναισθήματα.

Με εκτίμηση και σεβασμό, 

Η συντακτική ομάδα

_____________________

Η ζωή και το έργο του Μιχάλη Ζαφειρόπουλου

Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα.

Υιός του αείμνηστου Προέδρου Δ.Σ.Α. Επαμεινώνδα Ζαφειρόπουλου, αποφοίτησε από το 2ο Λύκειο Χαλανδρίου και από τα μαθητικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον μαθητικό συνδικαλισμό. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Νέων και Ασκούμενων Δικηγόρων και της οργάνωσης Νέων Δικηγόρων «Η Προοπτική». Μέλος της Ενώσεως Ελλήνων Ποινικολόγων, του Συλλόγου Επαγγελματιών Δικηγόρων «Ο Λυσίας» και του ομίλου «Ευρωπαϊκή Έκφραση».

Εξελέγη σύμβουλος του Δ.Σ.Α. με τον Συνδυασμό του αείμνηστου Σωτήρη Πολύδωρα το 1996. Έκτοτε συμμετείχε σε πολλές διαρκείς επιτροπές του Δ.Σ.Α., όπως την Διαχειριστική Επιτροπή, Επιτροπή Τηλεματικής, Επιτροπή καθημερινών προβλημάτων,  στο Πειθαρχικό Συμβούλιο κ.λ.π.

Συμμετείχε σε πολλές ad hoc επιτροπές του Δ.Σ.Α. Το 2002 εξελέγη σύμβουλος  ταμίας του Δ.Σ.Α. Παρέλαβε ταμειακό έλλειμμα 1.800.000,00 € και παρέδωσε στη λήξη της θητείας του πλεόνασμα 1.000.000,00€. Το 2005 εξελέγη Αντιπρόεδρος του Δ.Σ.Α.  Προΐστατο της επιτροπής για τη διασφάλιση των Πόρων του  Τ.Ν., με αποτέλεσμα – εκτός από την απόδοση των οφειλομένων - την αντικατάσταση του Φ.Μ.Α. από ποσοστό 4% του Φ.Π.Α. στα ακίνητα.

Συμμετείχε στη διαρκή Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπ. Δικαιοσύνης και εργάστηκε για τη συμμετοχή των Δικηγόρων στην Επιθεώρηση των δικαστών, για τη διασφάλιση της δυνατότητας των Δικηγορικών Συλλόγων να ζητούν τη Σύγκληση της ολομέλειας των Δικαστηρίων.

Προΐστατο για τρία έτη της Επιτροπής για το Εφετείο και συνέβαλε στον Περιορισμό των κυλιόμενων δικασίμων μετά από διακοπή σε 2 και στη διαδικασία αυτεπάγγελτου ορισμού δικηγόρων στα κακουργήματα από δικηγόρους υπηρεσίας του Δ.Σ.Α. Από το 2002 εξέδιδε το περιοδικό «Νομικός Φάκελος».

Ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων Νομικής Αθηνών. Το Δεκέμβριο του έτους 2007 ίδρυσε την συνδικαλιστική Παράταξη «ΩΡΑ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ» και ως υποψήφιος Πρόεδρος του Δ.Σ.Α. στις εκλογές του 2008 αναδείχθηκε σε 3η δύναμη με ποσοστό 14% εκλέγοντας 3 έδρες στο Δ.Σ. του Δ.Σ.Α. Υπήρξε μαχόμενος Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω.

Ήταν παντρεμένος με τη Βικτωρία Γρημάνη και πατέρας 2 παιδιών, του Νώντα και της Ίριδος.

Γνωστός για τις δεκάδες υποθέσεις ποινικού δικαίου που χειρίστηκε κατά την πολυετή καριέρα του, συνήθως καθισμένος στα έδρανα της υπεράσπισης και όχι της πολιτικής αγωγής, ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος συνήθιζε να αναλαμβάνει υποθέσεις του αποκαλούμενου οικονομικού εγκλήματος. Άφησε την τελευταία του πνοή στα 52 του χρόνια, έχοντας στο ενεργητικό του σημαντικές υποθέσεις που απασχόλησαν την επικαιρότητα.

Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασαν οι δικογραφίες-σκάνδαλα, σχετικά με την προμήθεια εξοπλιστικών προγραμμάτων, ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος ανέλαβε την εκπροσώπηση του βασικού κατηγορούμενου. Έχοντας «ανοιχτές» τουλάχιστον τρεις δικογραφίες σε βάρος του εντολέα του, ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος είχε καταφέρει να επιτύχει την άρση της προσωρινής κράτησης του επιχειρηματία, αντικαθιστώντας την προφυλάκισή του με τον περιοριστικό όρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης κρατουμένων, το γνωστό «βραχιολάκι», και λίγους μήνες αργότερα, τον περασμένο Μάρτιο, ο κατηγορούμενος για σωρεία κακουργημάτων απαλλάχθηκε και από αυτό, καταβάλλοντας χρηματική εγγύηση ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ.

Επαγγελματική επιτυχία είχε χαρακτηριστεί και η εξέλιξη της υπόθεσης της Energa – Hellas Power. Η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων έδειξε ενοχή μεν, ελευθερία δε για τον κατηγορούμενο εντολέα του. Ύστερα από μία πολύμηνη διαδικασία, ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος κατάφερε την επιβολή της κατά συγχώνευσης συνολικής ποινής κάθειρξης 14 χρόνων και χρηματική ποινή ενός εκατομμυρίου ευρώ για τα αδικήματα της υπεξαίρεσης, της λαθρεμπορίας και του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Το σημαντικότερο ήταν ότι το δικαστήριο όρισε αναστολή, με τους περιοριστικούς όρους της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και εγγυοδοσία ύψους 300 χιλιάδων ευρώ.

Εντολέας του ήταν επίσης και γνωστός εκδότης, τον οποίο και εκπροσώπησε, μεταξύ άλλων, σε μαραθώνια ακροαματική διαδικασία στο Αυτόφωρο Μονομελές το 2017 όταν ο εντολέας του είχε βρεθεί στο εδώλιο ύστερα από μηνυτήρια αναφορά του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας, που αφορούσε σε σχολιασμό του εκδότη κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής εκπομπής.

Άλλες υποθέσεις τις οποίες είχε αναλάβει με επιτυχία ο Μ. Ζαφειρόπουλος ήταν το λεγόμενο σκάνδαλο Βατοπεδίου, η συμμορία των ληστών των χρηματοκιβωτίων, το σκάνδαλο της Proton Bank, η υπόθεση των «Δομημένων Ομολόγων», η υπόθεση των αποκαλούμενων «στημένων ποδοσφαιρικών αγώνων», η υπόθεση KarouzosGate και άλλες.

Τον Οκτώβριο του 2017 κρατώντας ψηλά το όνομα της οικογένειας του, έπεσε εν ώρα καθήκοντος, αρνούμενος να υποκύψει σε εκβιασμό εις βάρος εντολέα του. Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος κοσμούσε την κοινωνία και την δικαιοσύνη. Ο θάνατος του ήταν αδόκητος.

_____________________

Για τον δικηγόρο

«Να ζεις και να εργάζεσαι έντιμα, αν είσαι σωστός στη δουλειά σου, τότε θα σε σέβονται και οι αντίδικοι.»

«Να μην έρχεσαι σε αντιπαραθέσεις στη ζωή σου. Ο κάθε ένας έχει την σκέψη του και τις απόψεις του, να τις σέβεσαι.»

«Να μην θεωρείς τον εαυτό σου καλύτερο από τους άλλους, να μάθεις να διακρίνεις και να αξιοποιείς τις  δυνατότητες του κάθε ένα.»

«Να προσπαθείς. Η προσπάθεια έχει σημασία στη ζωή.»

«Να είσαι προσιτός με τους συνεργάτες σου, να σε νιώθουν δικό τους άνθρωπο.»

Ως άλλος Αυρήλιος κλήθηκα πολλές φορές να δώσω δύναμη στον εαυτό μου, στις δύσκολες στιγμές και στις δύσκολες μάχες. Προσπαθώντας να θυμηθώ τις «οδηγίες προς ναυτιλομένους» που μου έδωσε λίγες μέρες πριν φύγει, ωσάν να ήξερε τα μελλούμενα.

Και σκεφτόμουν, και θυμήθηκα, και έδωσα δύναμη, και είπα θα του μοιάσω τότε, γιατί από τον πατέρα μου έμαθα πως να είσαι,

Ένας πατέρας αλλά και φίλος που να μάχεται καθημερινά για το καλύτερο με τις πιο αξιοζήλευτες προθέσεις, για ένα συναίσθημα, αυτό του να δικαιώνεται ένας αθώος και να ξέρεις ότι έχεις συμβάλει σε αυτό, «για αυτό το κάνω» έλεγε, «για αυτό το συναίσθημα».

Ένα πρότυπο του δικηγορείν, με αυτόνομη πορεία που ποτέ δεν κρύφτηκε στην σκιά του πατέρα του. Αυτόνομα και με κόπο έχτισε το δικό του όνομα. Ένα πρότυπο για όλους. Ένας φάρος για να ξέρεις που να στραφείς και τι ιδέες να ασπαστείς, σε ένα δικηγορείν που η δεοντολογία και η συναδελφικότητα έχουν πάει προ πολλού περίπατο, πλην φωτεινών εξαιρέσεων.

Σθεναρά να σταθείς, με αξιοπρέπεια, μέχρι το τέλος. Και ας πέσεις μαχόμενος για τις ιδέες και τα πιστεύω σου. Και ας αρχίσεις ξανά από την αρχή, βήμα – βήμα, να προχωράς και να ξεπερνάς τα εμπόδια, με καθαρή σκέψη και να προσπαθείς. Γιατί, η προσπάθεια μετράει.

Και τα καταγράφω όλα αυτά, ώστε ως άλλα «εις εαυτών», να δίνουν δύναμη και να φωτίζουν την πορεία την δική μου και τη δική σας και να αποτελούν ένα πρότυπο δικηγορείν, στους σκοτεινούς καιρούς που διανύουμε.

Μετά τιμής,

Επαμεινώνδας Μ. Ζαφειρόπουλος

Με τη σύζυγο του Βίκυ και τα παιδιά τους Νώντα και Ίριδα

___________________

Το φώς του Μιχάλη θα νικάει πάντα το σκοτάδι

"Ορκίζομαι ενώπιον του θεού να είμαι πιστός στην πατρίδα και το δημοκρατικό πολίτευμα, να υπακούω στο Σύνταγμα και στους νόμους που συμφωνούν με αυτό, να ακολουθώ τις παραδόσεις του δικηγορικού λειτουργήματος, να εκπληρώνω τα καθήκοντα μου έναντι των εντολέων μου ευσυνείδητα, να υπερασπίζομαι τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών και κατοίκων της χώρας και να αντιστέκομαι με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να καταλύσει το Σύνταγμα με τη βία."

Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος με τα αδέλφια του Γεωργία και Γρηγόρη από την εναρκτήρια προεκλογική ομιλία του για τον ΔΣΑ στις 23 Δεκεμβρίου του 20210

Ένας όρκος που ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος, ο Μιχάλης μου - ο Μιχάλης μας - ο Μιχάλης σας, υπηρέτησε πιστά σε όλη τη σύντομη αλλά γεμάτη πορεία του μέσα στη ζωή αυτή!

Ένας όρκος που υπηρέτησε και τίμησε με τη στάση του σε κάθε γραμμή του και σε κάθε διάσταση του, ακριβώς την ίδια στάση και προσήλωση που είχε και ο παππούς μας ο Μιχάλης ως δικαστικός όπως και ο πατέρας μας ο Νώντας σε όλη τη ζωή του είτε ως δικηγόρος είτε ως πολιτικός.

Ένας όρκος όμως, που δυστυχώς τον δέσμευε τόσο πολύ που πλήρωσε την προσήλωση του σε αυτόν με την ίδια του τη ζωή.

Και η μαύρη μοίρα αποφάσισε εκείνο το απόγευμα του Οκτωβρίου να διαλύσει τη ψυχή και τη καρδία μας και να συγκλονίσει το Πανελλήνιο.

Οι αδίστακτοι δολοφόνοι αφαίρεσαν με βίαιο τρόπο την ζωή του Μιχάλη, αλλά δεν κατάφεραν να αφαιρέσουν από τη σκέψη και τη μνήμη όλων το λαμπερό και καθαρό χαμόγελο του, τη μεγάλη του καρδιά που χωρούσε όλους μέσα, την αρχοντιά κα τη νοικοκυροσύνη που τον έκαναν τόσο ξεχωριστό, την επαγγελματική ευσυνειδησία του, τη συναδελφική και συνδικαλιστική ευπρέπεια και εντιμότητα!

Και πλανήθηκαν κάποιοι ότι με τη σφαίρα που αφαίρεσαν τη ζωή του αδελφού μου, αφαίρεσαν και το "εμπόδιο" στην ολοκλήρωση του ψυχρού εκβιασμού τους.

Πλανήθηκαν όμως πλάνη οικτρά!!

Γιατί το μόνο που κατάφεραν οι αδίστακτοι εκτελεστές, αλλά και αυτοί οι οποίοι με την απληστία τους και τη συμπεριφορά τους όπλισαν το χέρι των δολοφόνων, ήταν να πνιγούν οι ίδιοι στο αίμα ενός αθώου ανθρώπου.

Το μόνο που κατάφεραν ήταν ένα χτύπημα στην καρδιά και το μυαλό κάθε δικηγόρου, κάθε δικαστή, κάθε επαγγελματία, κάθε οικογενειάρχη, κάθε πολίτη αυτής της χώρας που αισθάνθηκε εκείνη τη στιγμή ανυπεράσπιστος στο θράσος των δολοφόνων.

Το μόνο που κατάφεραν οι ψυχροί δολοφόνοι ήταν να μας κάνουν ακόμα περισσότερο υπερήφανους για τον Μιχάλη μας, ακόμα πιο σίγουρος για την τύχη που είχαμε να τον έχουμε ανάμεσα μας, ακόμα πιο αποφασισμένους να μην σταματήσουμε μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη προς όλους όσους ευθύνονται εντός αλλά και εκτός φυλακής, ακόμα πιο συνειδητοποιημένους στην υποχρέωση να συνεχίσουμε με την ίδια καθαρότητα, ευσυνειδησία και ποιότητα την πορεία που χάραξε στη σύντομη, ,δυστυχώς, επαγγελματική και κοινωνική του ζωή.

Και αυτή η μικρή μεν σε μήκος, αλλά μεγάλη σε αξία, και γεμάτη φως πορεία του Μιχάλη έχει ήδη βρει τους συνεχιστές της στο πρόσωπο του γιού του, του Νώντα, νέου και μάχιμου δικηγόρου και της Ίριδας, φοιτήτριας της νομικής σχολής. Και δίπλα τους και ο ξάδελφος τους ο Φώτης, νέος μάχιμος δικηγόρος και αυτός, και εγώ να τους συντροφεύω και να τους καμαρώνω και να συνεχίσουμε όλοι μαζί και με τους συνεργάτες μας αυτή τη δύσκολη και επώδυνη και με ευθύνη αλλά τόσο όμορφη πορεία που χάραξαν άλλοι για εμάς και εμείς μετά θα το πράξουμε για τους επόμενους.

Και η αγάπη και ο σεβασμός στο πρόσωπο του Μιχάλη που έχουμε εισπράξει από όλες και όλους τους συναδέλφους δικηγόρους, δικαστικούς λειτουργούς και εργαζόμενους στον χώρο της δικαιοσύνης όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια φωτίζουν τον δρόμο μας.

Και το φως της αγάπης, το φώς του Μιχάλη νικάει πάντα το σκοτάδι.

Γρηγόρης Επαμ. Ζαφειρόπουλος

_____________________

Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος μέσα από τα μάτια των φίλων του

Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος με τον πατέρα του Νώντα και τα αδέλφια του Γεωργία, Ελισάβετ, Γρηγόρη και Γιώργο στο γραφείο τους ( Πανεπιστημίου 46 & Χαριλάου Τρικούπη κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών το 1989

Να μένεις πάντα γελαστός στην παρέα των αγγέλων φίλε μου !

Σεπτέμβριος 1983. Στο ισόγειο του κτιρίου της Νομικής Σχολής Αθηνών επί της οδού Σόλωνος στέκομαι σε μία μακριά ουρά πρωτοετών φοιτητών που περίμεναν για την εγγραφή τους μπροστά από το γκισέ της Γραμματείας. Δίπλα μου έρχεται και στέκεται ένας ψηλός νεαρός, πρωτοετής κι αυτός φοιτητής της Νομικής. Μου έκαναν εντύπωση το έντονο γαλάζιο χρώμα των ματιών του και το γεμάτο ζωντάνια βλέμμα του. Συστηνόμαστε: Μιχάλης Ζαφειρόπουλος – Γιάννης Παπαδόπουλος. Αυτή ήταν η αρχή της γνωριμίας μου με τον Μιχάλη και η αρχή μιας πραγματικής, ουσιαστικής και αδιάκοπης φιλίας 34 ετών. Πάντα δίπλα ο ένας στον άλλον στα όνειρά του, στην αγωνία των εξετάσεων, στα μετέπειτα επαγγελματικά σχέδια, αλλά και στις προσωπικές και οικογενειακές στιγμές. Μαζί ακόμη και συνεργάτες, που μοιραστήκαμε για 12 τουλάχιστον χρόνια την ίδια στέγη και την καθημερινή κόπωση και αγωνία για τις επαγγελματικές μας υποθέσεις. Και όμως, παρά την γεμάτη ένταση καθημερινότητά μας, δεν υπήρξε έστω μία φορά που να δυσανασχέτησε ο ένας απέναντι στον άλλον. Γιατί ο Μιχάλης αντιμετώπιζε τα πάντα με θετική διάθεση και αισιοδοξία. Όλα αυτά θυμόμαστε εκείνο το βράδυ που ο Μιχάλης γιόρταζε τα 52α γενέθλιά του. Μέχρι που λίγες ημέρες μετά, εκείνο το μοιραίο βράδυ της 12ης Οκτωβρίου 2017, άφωνος, πληροφορούμαι ότι τόσο άδικα και αναπάντεχα κόπηκε το νήμα της ζωής του φίλου μου, του ανθρώπου που ήταν η προσωποποίηση της χαράς της ζωής! Να μένεις πάντα γελαστός στην παρέα των αγγέλων φίλε μου !

Γιάννης Παπαδόπουλος, Δικηγόρος

_____________________

Αναφορά στον Μιχάλη

Συμβαίνει η διαδρομή της βραδινής επιστροφής μου να περνάει από την οδό Ασκληπιού. Συνήθως με πιάνει το φανάρι στην συμβολή με την Λ. Αλεξάνδρας, πάνω - κάτω στο γραφείο του Μιχάλη.

Και σκέφτομαι πάντα όλα αυτά που την δύσκολη εκείνη ώρα, που χάσαμε τον Μιχάλη, ένωσαν τόσους πολλούς· και που αφορούν ανεξίτηλα το Δικηγορικό Σώμα κι όλους όσους συναντήθηκαν με τα αόρατα νήματα των αξιών που ο Μιχάλης υπηρέτησε στην ζωή και στην δράση του.

Γνώρισα τον Μιχάλη Ζαφειρόπουλο κάπου το 1998. Τον Μιχάλη τον συνόδευε ήδη τότε η «προφητεία» ότι, γι’ αρχή, θα γινόταν σε μια επόμενη στροφή του μέλλοντος Πρόεδρος του ΔΣΑ.

Αλλά, τότε και μετά, μου έκανε βαθιά εντύπωση ένα πράγμα: Ότι για τον Μιχάλη δεν είχε σημασία η εκπλήρωση της «προφητείας», αλλά το να προχωρά με την ευθύτητα και την εντιμότητα που εκπήγαζε από την προσωπικότητά του. Δεν μπήκε ποτέ σε παζάρια, δεν έκανε εκπτώσεις, δεν υπέκυψε ποτέ στην φτήνεια, τίμησε πάντα τον λόγο του. Και δεν έκοψε ποτέ δρόμο.

Ήταν, όμως, η ίδια η ευθύτητα και η εντιμότητά του, η αυτοδίκαιη και ρέουσα προέκταση του εαυτού του, που έκοψε, τόσο πρόωρα, τον δικό του δρόμο. Δεν είχε άλλωστε άλλη επιλογή, καθώς ήταν αυτός που ήταν.

Κι έτσι ο Μιχάλης κατέκτησε ολόκληρο, με το πιό σκληρό τίμημα, το μοναδικό προνόμιο η μνήμη του να είναι κάτι περισσότερο από όλα εκείνα που θα ήταν δίκαιο πεπρωμένο του να κατακτήσει.

Μ’ εκείνα που πρόλαβε κι εκείνα που δεν πρόλαβε, έδωσε σ’ εμάς, τους φίλους του, το μοναδικό προνόμιο να καμαρώνουμε που τον είχαμε ξεχωριστό μας φίλο.

Και στο Δικηγορικό Σώμα και σ’ όσους μετέχουν στα ήθη και στις παραδόσεις του, έδωσε το μοναδικό προνόμιο να επικαλούνται το υπόδειγμά του.

Κώστας Μίχος, Δικηγόρος

_____________________

Ο δικηγορικός μου πατέρας, Μιχάλης Ζαφειρόπουλος

Δεν είναι εύκολο να γράφω για το Μιχάλη. Δεν είναι εύκολο ιδίως όταν συνειδητοποιώ ότι ως φυσική παρουσία δεν είναι πια κοντά μας. Είναι όμως τόσα και τόσο ζωντανά αυτά που έχουμε βιώσει όσοι ζήσαμε στενά μαζί του, που μετά το αρχικό σφίξιμο στην καρδιά η σκέψη για το Μιχάλη σχηματίζει ασυναίσθητα ένα χαμόγελο στα χείλη μας.

Από το Σεπτέμβριο του 2001 μέχρι τον Οκτώβριο του 2014 – με κάποια διαλείμματα και υπό διάφορες μορφές – είχα την τιμή να τον έχω «αφεντικό». Αλλά και μετά τον Οκτώβριο του 2014 είχα την χαρά να τον έχω φίλο. Πλέον έπειτα από 17 χρόνια δικηγορίας και 19 χρόνια παρουσίας μου στον ευρύτερο δικηγορικό χώρο μπορώ να αντιληφθώ πόσο σημαντικό ήταν που είχα ως δικηγορικό μου πατέρα τον Μιχάλη Ζαφειρόπουλο.

Για μένα ως νέο απόφοιτο της Νομικής, καταγόμενο και μεγαλωμένο στη Λάρισα χωρίς κανέναν δικηγόρο στο ευρύτερο οικογενειακό μου περιβάλλον ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος ήταν ο άνθρωπος που μου έμαθε την «αλφαβήτα» της άσκησης της δικηγορίας. Όχι μόνο σε επίπεδο νομικής γνώσης. Κυρίως σε επίπεδο δικηγορικής δεοντολογίας, δικηγορικής στάσης και συμπεριφοράς απέναντι στο συνάδελφο, στον εντολέα, στον συνδικαλιστή-δικηγόρο, στην ίδια την κοινωνία.

Ο Μιχάλης ήταν ένας πραγματικός άρχοντας. Ένας άρχοντας όχι αυστηρός, όχι ένας άρχοντας που προκαλούσε φόβο, αλλά ένας άρχοντας πρόσχαρος, προσιτός, ένας άρχοντας αγαθός (με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης).

Δυστυχώς, η καλοσύνη του και η καλοπιστία του αποδείχθηκε το αδύναμο σημείο του, με αποτέλεσμα σήμερα να μιλάμε για το Μιχάλη χρησιμοποιώντας χρόνους παρελθοντικούς.

Οι λέξεις δεν είναι αρκετές, για να εκφράσω τόσο την αδιανόητη αίσθηση της απουσίας του, όσο και την βαθειά χαρά μου που υπήρξα δικηγορικό και πολιτικό του παιδί.

Φώτης Κ. Γιαννούλας, Δικηγόρος

_____________________

Ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος ήταν μοναδικός και υπήρξε αναμφισβήτητα ο ηγέτης της γενιάς μας 

Με το Μιχάλη σπουδάσαμε σε διαφορετικές πόλεις και γνωριστήκαμε την εποχή που κάναμε και οι δύο μας τα πρώτα βήματα στο συνδικαλισμό των ασκουμένων και  νέων δικηγόρων, αρχές του 1990, και μάλιστα αρχικά υπήρχε μία κόντρα μεταξύ μας, η οποία λύθηκε με ένα απλό τηλεφώνημα που μου έκανε και μου ζήτησε να συναντηθούμε, και από τότε ξεκίνησε μια δυνατή φιλία και συνεργασία στο χώρο του Δικηγορικού συνδικαλισμού.

Ο Μιχάλης έτσι ήταν, ευθύς και δίκαιος, και έβγαινε πάντα μπροστά εκπροσωπώντας τη γενιά μας στο χώρο. Μαζί συμμετείχαμε σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις ως σύμβουλοι και αργότερα αυτός για Πρόεδρος και εγώ ως σύμβουλος του συνδυασμού του. Όταν αποφάσισε να κατέβει ως Πρόεδρος ήμουν από τους πρώτους που το ανακοίνωσε και χωρίς να το σκεφτώ ούτε δευτερόλεπτο,  του απάντησα ότι θα είμαι κοντά του για να εκπροσωπήσουμε την δικιά μας γενιά στα κρίσιμα θέματα του επαγγέλματος. Ήταν πολλές οι φορές που καθόμαστε ως αργά στο γραφείο του και σχεδιάζαμε τις συνδικαλιστικές μας απόψεις, τις εκλογικές μας προετοιμασίες, τις συναντήσεις και συμμαχίες, μαζί με τους υπόλοιπους συνεργάτες του συνδυασμού και οι προτάσεις της ΩΡΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ από τότε αποτελούν παρακαταθήκη θέσεων για τους επόμενους. 

Την ίδια εποχή τότε, είχε την ιδέα να εκδώσει ένα περιοδικό, το Νομικό Φάκελλο, μαζί με την οργανωτική ομάδα του συνδυασμού μας και μου ζήτησε να γράφω στην τελευταία σελίδα ένα σατιρικό κείμενο και έτσι γεννήθηκε ο κύριος Προεισπράτογλου, ο οποίος για μια δεκαετία περίπου άμβλυνε τα δρώμενα της καθημερινότητας του δικηγόρου και κάθε φορά ο Μιχάλης πραγματικά απολάμβανε να το διαβάζει πρώτος στο στήσιμο της ύλης.

Η πολυετής παρουσία του Μιχάλη στον συνδικαλισμό των δικηγόρων ήτανε γεμάτη από καθημερινές προσπάθειες για τη βελτίωση του επαγγέλματος που λάτρευε, συμμετείχε ενεργά σε όλες τις σημαντικές επιτροπές του συλλόγου και στα Προεδρεία, και οι θέσεις του πάντα  περιείχαν την ωριμότητα, την εμπειρία, τον τεκμηριωμένο λόγο, την καινοτομία (υπήρξε πρωτοπόρος στην ηλεκτρονική δικηγορία) και τον ρεαλισμό, στηριζόμενος στην λογική ότι από τη σύνθεση και την δημοκρατία πετυχαίνεις το καλύτερο αποτέλεσμα χωρίς εμπάθειες και μικροπολιτική, και γι’ αυτό το λόγο ήταν ιδιαίτερα αγαπητός σε όλους, φίλους και αντιπάλους.

Σαν άνθρωπος, σαν φίλος, σαν συνδικαλιστής, σαν συνεργάτης, ο Μιχάλης Ζαφειρόπουλος ήταν μοναδικός και υπήρξε αναμφισβήτητα ο ηγέτης της γενιάς μας. Η τρομερή απώλεια της φυσικής του παρουσίας από την ζωή, δεν αντικαθίσταται και δεν ξεπερνιέται με τίποτα για όλους εμάς που ζήσαμε κοντά του και που εμπνευστήκαμε από τις ιδέες και το ήθος του. Η μνήμη και το έργο του, θα παραμείνουν για πάντα χαραγμένα ανεξίτηλα στην δική μας ψυχή και στην Ιστορία.

Θανάσης Παυλόπουλος, Δικηγόρος