Οι εκλογές της 26ης Μαΐου 2019 (Ευρωεκλογές, Δημοτικές και Περιφερειακές) κατέδειξαν ότι η εκλογική διαδικασία στη χώρα μας, όπως αυτή διεξάγεται χωρίς καμία ουσιαστικά διαφοροποίηση εδώ και δεκαετίες, είναι απαρχαιωμένη, δυσλειτουργική και χωρίς σεβασμό τόσο στους πολίτες, όσο και σε εκείνους που επιφορτίζονται με την διεκπεραίωση της, και δη στους δικαστικούς αντιπροσώπους, που καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια, πέρα και πάνω από τα πραγματικά καθήκοντα τους, ώστε να λειτουργήσουν όλα ομαλά.

Για το λόγο αυτό, προτείναμε τη σύσταση ειδικής Επιτροπής του ΔΣΑ, που θα συντάξει και θα καταθέσει άμεσα ρεαλιστικές προτάσεις στις αρμόδιες αρχές για την απλοποίηση της εκλογικής διαδικασίας, ήδη από τις επικείμενες εθνικές εκλογές. Κατά τη συνεδρίαση του ΔΣ του ΔΣΑ της 29ης-5-2019 πράγματι αποφασίστηκε η σύσταση της Επιτροπής αυτής, η σύγκληση της οποίας δεν έχει λάβει χώρα ακόμα δυστυχώς.

Αξιοποιώντας, λοιπόν, την εμπειρία μας από τις πρόσφατες εκλογές, και την εμπειρία των συναδέλφων μας που συμμετείχαν ως δικαστικοί αντιπρόσωποι και εξέφρασαν δημοσίως τις απόψεις-προτάσεις τους, προτείνουμε τα εξής:

Α. ΕΠΙΛΟΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ

Οι εκλογές της 26ης Μαϊου ήταν πρωτόγνωρες, λόγω του διπλασιασμού των εκλογικών τμημάτων, με αποτέλεσμα τον διορισμό ως δικαστικών αντιπροσώπων όλων όσων το επιθυμούσαν (και πολλοί που καταρχήν δεν επιθυμούσαν), κάτι που δεν είχε ξανασυμβεί και ούτε και θα επαναληφθεί στις επικείμενες εθνικές εκλογές. Επίσης, λόγω της ως άνω αναγκαιότητας, πολλοί συνάδελφοι αναγκάστηκαν να μεταβούν ακόμα και στις πλέον απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, παρά τις αιτήσεις προτίμησης τους. Για την επίλυση των προβλημάτων που προέκυψαν, προτείνουμε:

1) Την αύξηση του γενικού ποσοστού συμμετοχής των δικηγόρων στην κλήρωση για τους διορισμούς.

2) Την αύξηση της ποσόστωσης διορισμού των ασκουμένων δικηγόρων από 3% σε 20%, καθόσον αφενός επιδεικνύουν συνήθως μεγαλύτερο προς τούτο ζήλο και αφετέρου έχουν μεγαλύτερη ανάγκη την εκλογική αποζημίωση, δεδομένων των γνωστών συνθηκών που αντιμετωπίζουν,

3) να διορίζεται κατά προτεραιότητα τουλάχιστον το 70% των νέων δικηγόρων που υποβάλλουν αίτηση, για τους ίδιους ως άνω λόγους, σε σχέση με τους μεγαλύτερους συναδέλφους μας και

4) Με δεδομένο ότι συνήθως ο αριθμός μελών (και δη ενεργών) των Δικηγορικών Συλλόγων της υπόλοιπης Ελλάδας, δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της επαρχίας, ο διορισμός δικηγόρων ΔΣΑ στην επαρχία είναι αναπόφευκτος. Ωστόσο, δεν είναι νοητό δικηγόροι από την Βόρεια Ελλάδα να διορίζονται στην Πελοπόννησο και δικηγόροι Αθηνών στην Θράκη. Για την αποφυγή αυτών των φαινομένων, προτείνουμε την παραμετροποίηση του αλγορίθμου της κλήρωσης, κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα μέλη κάθε Δικηγορικού Συλλόγου της υπόλοιπης Ελλάδας πλην Αττικής, να καλύπτουν κατά προτεραιότητα και κατά σειρά:

α) τον νομό της έδρας τους

β) τους όμορους νομούς

γ) περιοχές της όμορης Περιφέρειας σε χιλιομετρική απόσταση έως 350χλμ.

Με τον τρόπο αυτό και σε συνδυασμό: α) με τον - κατά απόλυτη προτεραιότητα - διορισμό δικηγόρων ΔΣΑ σύμφωνα με την αίτηση προτίμησης και β) με αντίστοιχο περιορισμό χιλιομετρικής απόστασης για τους δικηγόρους ΔΣΑ, θα επιτευχθεί η ελαχιστοποίηση των φαινομένων παράλογων διορισμών και της μετάβασης των δικηγόρων σε τεράστιες αποστάσεις.

Β. ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ & ΕΞΟΔΑ

Σε κάθε εκλογική διαδικασία παρατηρείται το φαινόμενο να ανακοινώνεται τελευταία στιγμή το ύψος της εκλογικής αποζημίωσης, ανάλογα με τις «διαθέσεις» της εκάστοτε κυβέρνησης και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα πραγματικά δεδομένα, ώστε να ορίζεται εύλογη και δίκαιη αποζημίωση. Θα πρέπει, λοιπόν, να υφίσταται σταθερός τρόπος υπολογισμού των αμοιβών των δικαστικών αντιπροσώπων (δικηγόρων), ανάλογα την κάθε εκλογική διαδικασία, που θα είναι σύμφωνος με την πραγματική εργασία και τον πραγματικό χρόνο που απαιτείται, και να κατοχυρώνει ένα minimum εκλογικής αποζημίωσης, ανεξαρτήτως εκλογών.

Προκειμένου, δε, να υπολογίζεται η αποζημίωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής δεδομένα:

α) ότι η θεσμικά κατοχυρωμένη ελάχιστη χρονοχρέωση μας είναι 80 ευρώ/ώρα,

β) ότι κάθε δικαστικός αντιπρόσωπος αφιερώνει κατ’ ελάχιστο 35 πραγματικές ώρες εργασίας (ημέρα εκλογών και προετοιμασία προηγούμενων ημερών, χωρίς να συνυπολογίζουμε την απώλεια των εργάσιμων ημερών). Με βάση τα στοιχεία αυτά, και την υπάρχουσα εμπειρία, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη - κατοχύρωση ελάχιστης εκλογικής αποζημίωσης ανά εκλογική διαδικασία.

γ) ότι ο φυσικός χώρος του δικηγόρου από τον οποίο κυρίως βιοπορίζεται είναι τα δικαστήρια, τα οποία σε κάθε εκλογική αναμέτρηση παραμένουν κλειστά περί τις δυο εβδομάδες, προκαλώντας -πέρα από καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης- και σοβαρή απώλεια εισοδήματος στους δικηγόρους.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τα «οδοιπορικά έξοδα», παρατηρείται επίσης το φαινόμενο ανορθολογικού και άδικου συχνά προσδιορισμού τους [π.χ. είναι εντελώς παράλογο να υπάρχει μικρότερο ποσό οδοιπορικών για τον αντιπρόσωπο π.χ. στο Λασίθι Κρήτης που για να φτάσει, παραλάβει, παραδώσει τα δέοντα και αναχωρήσει για την έδρα του πρέπει να μετακινηθεί σε 4 πόλεις (Ηράκλειο, Ιεράπετρα/Σητεία, αν εκεί έχει διοριστεί, Άγιο Νικόλαο και Νεάπολη) με συνολικές αποστάσεις άνω των 300 χλμ., από τον αντίστοιχο συνάδελφο που εκτελεί καθήκοντα π.χ. στο Νομό Κορινθίας ή Αχαίας]. Απαιτείται, λοιπόν, ορθολογικός επανυπολογισμός των οδοιπορικών εξόδων για τις μετακινήσεις των δικαστικών αντιπροσώπων. Προτείνεται, δε, η άμεση και κατά περίπτωση μελέτη των αποστάσεων στις νησιωτικές ή απομακρυσμένες περιοχές και η διερεύνηση δυνατότητας λειτουργίας κάποιων ειρηνοδικείων ή και δήμων για την παράδοση του υλικού.

Είναι, βεβαίως, αυτονόητο ότι οι αποζημιώσεις των δικαστικών αντιπροσώπων, θα πρέπει να καταβάλλονται εγκαίρως και άμεσα, δεδομένου ότι το σχετικό κονδύλι ούτως ή άλλως υφίσταται. Το φαινόμενο που παρατηρείται σε αυτές τις εκλογές, με τις τεράστιες και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στη δήλωση μέσω TaxisNet, και συνακόλουθα στην αποζημίωση των δικαστικών αντιπροσώπων, είναι απολύτως απαράδεκτο και δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Γ. ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ - ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ

Η διαμόρφωση των Βιβλίων Πράξεων Εφορευτικής με τρεις διαφορετικούς τρόπους στις τρέχουσες εκλογές (χειρόγραφα ή με επικόλληση καταλόγων από τη διαδικτυακή πύλη του ΥΠΕΣ σε διαστάσεις, όμως, αναντίστοιχες προς αυτές των πρότυπων βιβλίων πρακτικών ή συνδυασμός των παραπάνω) προκάλεσε μια αντιαισθητική και μη λειτουργική εικόνα στην τελική μορφή τους, απολύτως απάδουσα προς την αξιοπιστία που οφείλουμε όλοι να έχουν τα δημόσια έγγραφα, συνεπακόλουθη ασάφεια στα επ’ αυτών εγγεγραμμένα στοιχεία και αντεγκλήσεις στα πρωτοδικεία. Και βεβαίως επιπλέον κόπο για τους δικαστικούς αντιπροσώπους. Προτείνεται:

1) Η διανομή των Βιβλίων Πράξεων Εφορευτικής και των Βιβλίων Διαλογής Ψήφων με προτυπωμένα όλα τα ονόματα των υποψηφίων των συνδυασμών.

2) Εάν τούτο δεν είναι δυνατό λόγω της συνάρτησης με την ανακήρυξη των συνδυασμών και των υποψηφίων από τον Άρειο Πάγο, επιβάλλεται η διανομή των Βιβλίων Πράξεων Εφορευτικής και των Βιβλίων Διαλογής Ψήφων με προτυπωμένα όλα τα ονόματα των υποψηφίων των συνδυασμών μέσω της ηλεκτρονικής διάθεσής τους από τον επίσημη ιστοσελίδα του ΥπΕσ. προς άμεση εκτύπωση,

3) Η έγκαιρη ανάρτηση και διάθεσή αυτών στους δικαστικούς αντιπροσώπους.

4) Η παροχή εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών και του Αρείου Πάγου, σαφών, αναλυτικών και επίσημων οδηγιών συμπλήρωσης των Βιβλίων. Το φαινόμενο της αβεβαιότητας για τον τρόπο συμπλήρωσης των Βιβλίων, όπου κάθε δικαστικός αντιπρόσωπος συμπληρώνει τα Βιβλία Πράξεων και τα Βιβλία Διαλογής Ψήφων αναλόγως και με βάση την εμπειρία του σε εκλογές, πρέπει να εκλείψει απολύτως.

5) Αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και δυνατοτήτων.  Η πιλοτική χρήση του tablet σε αυτές τις εκλογές κρίνεται ως επιτυχημένη από την πλειοψηφία των δικαστικών αντιπροσώπων και επιβάλλεται να επεκταθεί, τόσο γεωγραφικά όσο και διαδικαστικά. Ωστόσο, η χρήση του tablet πρέπει να γίνεται με σκοπό την ελάφρυνση του φόρτου εργασίας και όχι να μετατρέπεται σε μια επιπλέον υποχρέωση. Με γνώμονα αυτά τα δεδομένα, προτείνουμε:

α) την κατάργηση των τηλεγραφημάτων,

β) τη χρήση tablet για την ταυτοποίηση του προσερχόμενου εκλογέα αντί του έντυπου εκλογικού καταλόγου και του Πρωτοκόλλου Ψηφοφορίας. Είτε σε online περιβάλλον με απευθείας σύνδεση με την βάση δεδομένων του ΥπΕσ., είτε offline με αποθηκευμένο τον εκλογικό κατάλογο στην συσκευή, είναι απολύτως εφικτό και ασφαλές μέσω ειδικής εφαρμογής η ταυτοποίηση του ψηφοφόρου και η καταγραφή του ως ψηφίσαντα. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τόνοι χαρτιού, καθυστερήσεις στα εκλογικά τμήματα και μειώνονται τα απολύτως απαραίτητα μέλη Εφορευτικής Επιτροπής για την διεξαγωγή των εκλογών. 

γ) Η υποχρέωση σύνταξης και κατάθεσης πολλαπλών αντιγράφων για τα αποτελέσματα (πρακτικών, τηλεγραφημάτων) σε διαφορετικές αρχές (που συχνά βρίσκονται σε διαφορετικά κτίρια ή και σε διαφορετικές πόλεις εντός του ιδίου νομού), δυσχεραίνει το έργο των δικαστικών αντιπροσώπων, που είναι ήδη καταπονημένοι μετά από πολλές ώρες εργασίας, καθιστά πιθανά τα σφάλματα και, εν τέλει, καθυστερεί την έκδοση των αποτελεσμάτων. Στο μέτρο της απλοποίησης και επιτάχυνσης της διαδικασίας κρίνεται σκόπιμη η διατήρηση μόνον του Πρακτικού 2 για το Πρωτοδικείο και η κατάργηση κάθε άλλου αντιγράφου (δηλ. προς Περιφερειάρχη, Αντιπεριφερειάρχη, Δήμαρχο) του επί του πρακτικού εγγεγραμμένου αποτελέσματος τμήματος. Αντί αυτών και εφόσον κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση των αυτοδιοικητικών αρχών, να υιοθετηθεί η προετοιμασία και αποστολή προς τον δικαστικό αντιπρόσωπο κάθε τμήματος ενός και μοναδικού προδιατυπωμένου email ή προτύπου sms στο κινητό του τηλέφωνο, το οποίο με την ολοκλήρωση της διαδικασίας θα αποστέλλεται από έναν αποστολέα προς έναν και μόνο παραλήπτη (ή περισσότερους με αυτόματη κοινοποίηση σε όσους περιέχονται στο πρότυπο). Ο παραλήπτης θα αναλαμβάνει την προώθηση στις λοιπές δομές και υπηρεσίες.

6) Προς εξοικονόμηση χρόνου, κόπου, εξόδων και χαρτιού, προτείνεται η - κατά τα πρότυπα άλλων χωρών - ενοποίηση όλων των συνδυασμών σε ένα ψηφοδέλτιο στις ευρωεκλογές. Η ίδια δυνατότητα θα πρέπει να εξεταστεί και για άλλες εκλογές, όπου είναι εφικτό.

Δ. ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ

Η συνύπαρξη μελών εφορευτικών επιτροπών που δεν λαμβάνουν αποζημίωση με τον δικαστικό αντιπρόσωπο και τον γραμματέα που αμείβονται, έχει οδηγήσει σταδιακά σε ομαδική (και συνήθως αδικαιολόγητη ή προσχηματική) άρνηση των διορισμένων μελών εφορευτικών να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους. Πέραν του ευφαντάστου των δικαιολογιών που προβάλλονται ελάχιστα λεπτά πριν την έναρξη της ψηφοφορίας, το ζήτημα είναι ουσιώδες, αλλά, επειδή έχει δημοσιονομική επίπτωση και ταυτόχρονα χρήζει τροποποίησης σε νομοθετικό επίπεδο, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί αμέσως. Επίσης, οι κληρώσεις που κάνουν οι Δήμοι οδηγούν συχνά σε τραγελαφικά αποτελέσματα, όπως τον ορισμό ολόκληρης οικογένειας στην ίδια εφορευτική επιτροπή ή πολιτών με απόλυτο κώλυμα συμμετοχής (δημόσιοι υπάλληλοι, στρατιωτικοί κ.λπ.), υπερηλίκων κ.λπ. Προτείνεται:

α) Η διεξαγωγή των κληρώσεων να γίνεται πολύ νωρίτερα, τουλάχιστον 15 μέρες πριν τις εκλογές, με άμεση ενημέρωση των οριζόμενων και συνεχείς αντικαταστάσεις έως να συμπληρωθεί η σύνθεση με πρόσωπα που δύνανται να αναλάβουν καθήκοντα, τουλάχιστον κατά τα 2/4 των πολιτικών μελών.

β) Η γνωστοποίηση στον αντιπρόσωπο στοιχείων επικοινωνίας των κληρωθέντων, ώστε να υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας του δικαστικού αντιπροσώπου με τα μέλη της Εφορευτικής, πριν την ημέρα των εκλογών.

γ) Η διατήρηση της χρήσης του tablet για την γνωστοποίηση των μελών της Εφορευτικής Επιτροπής και της δήλωσης κατά πόσο προσήλθαν ή όχι.

δ) Εν συνεχεία, θα πρέπει να εξεταστούν και άλλες λύσεις, όπως το να υπάρξει συμβολική αμοιβή για τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής ή η επιλογή μελών εφορευτικής επιλογής από συγκεκριμένο επαγγελματικό κλάδο, όπως είναι οι εκπαιδευτικοί, στον φυσικό χώρο των οποίων άλλωστε διενεργούνται ως επί τω πλείστον οι εκλογές και οι οποίοι έχουν πλήρως τα εχέγγυα για την ορθή διεξαγωγή της διαδικασίας, θεσπιζόμενου ταυτοχρόνως κάποιου κινήτρου, όπως π.χ. η λήψη αδείας.

ε) Τέλος, θα πρέπει να θεσπιστεί και η δυνατότητα διορισμού και επιπλέον γραμματέα - από όσους προβλέπονται - στην εξαιρετική περίπτωση που δεν έρχεται ούτε ένα μέλος της εφορευτικής επιτροπής.

Ε. ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Η εκλογική νομοθεσία προβλέπει τη συνδρομή του διοικητικού προσωπικού των δήμων και των οργάνων της αστυνομίας στην ομαλή εκτέλεση των εργασιών στα τμήματα. Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις αυτών των εκλογών υπήρξαν ολόκληρα εκλογικά συγκροτήματα χωρίς την παραμικρή υποστήριξη στη μεταφορά υλικού, στην ασφάλεια, στη στοιχειώδη τροφοδοσία ή στη συνεχή λειτουργία δομών υγιεινής ή φωτισμού στα - συχνά απομονωμένα και κλειδωμένα - σχολικά κτίρια. Προτείνεται καλύτερος συντονισμός και εξατομίκευση της ευθύνης αυτών των εργασιών σε εκ των προτέρων γνωστούς στους αντιπροσώπους υπαλλήλους, για έγκαιρη συνεννόηση.

ΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΛΛΩΝ ΑΡΜΟΔΙΩΝ ΦΟΡΕΩΝ

• Ορισμός δημοτικού υπαλλήλου υπευθύνου για κάθε εκλογικό κέντρο: Θα πρέπει ο δικαστικός αντιπρόσωπος να έχει εξασφαλισμένη επικοινωνία προ και κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας και να συντονίζει την διαδικασία χωρίς την χαοτική επικοινωνία με τον έφορο - υπεύθυνο για έναν ολόκληρο νομό. Θα πρέπει ένας υπάλληλος εντεταλμένος από τον Δήμο να είναι υπεύθυνος για την ασφαλή μεταφορά του εκλογικού υλικού στο τμήμα και για την λειτουργία των χώρων κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας (παρατηρήθηκαν στις τελευταίες εκλογές φαινόμενα με σχολεία, στα οποία δεν είχαν δοθεί κλειδιά για χρήση τουαλέτας).
• Ορισμός ενός ονομαστικά υπευθύνου ανά εκλογικό συνεργείο παραλαβής σάκου: Κατά την παραλαβή των σάκων θα πρέπει να ορίζεται ονομαστικά ο επόπτης της παραλαβής για κάθε τμήμα προκειμένου να μην υπάρχει διάχυση ευθυνών και για κάθε παραληφθέντα σάκο να δημιουργείται ασφάλεια ότι τα βιβλία που παραδόθηκαν ελέγχθηκαν και παραδόθηκαν σωστά.
• Λειτουργία ειρηνοδικείων ως παράλληλων κέντρων παραλαβής σάκων, ιδίως σε δύσβατες περιοχές ή περιοχές δυσπρόσιτες, καθώς επίσης και αστυνομικών κέντρων για δύσβατες περιοχές ή νησιά στα οποία δεν υπάρχει κοντινό Ειρηνοδικείο ή Πρωτοδικείο: Σε απομακρυσμένες χιλιομετρικά περιοχές της χώρας, στις οποίες υπάρχουν εκλογικά κέντρα, παρατηρείται το φαινόμενο οι δικαστικοί αντιπρόσωποι να υποχρεούνται σε δύσβατες περιοχές, με δικά τους μέσα, να παραδώσουν εκλογικούς σάκους, πράγμα που δημιουργεί καθυστερήσεις τόσο στην παραλαβή των σάκων, όσο και στην ασφάλεια της διαβίβασης του εκλογικού υλικού. Αυτό δημιουργεί κίνδυνο, καθώς μετά από πολύωρη απασχόληση ο δικαστικός αντιπρόσωπος είτε θα χρειαστεί να οδηγήσει χιλιόμετρα, είτε να αναμένει την ακτοπλοϊκή ή αεροπορική διασύνδεση, με κίνδυνο καθώς εν τω μεταξύ θα φέρει και τον σάκο μαζί του. Ασφαλέστερο είναι να οριστεί μία ελάχιστη χιλιομετρική απόσταση, πέραν της οποίας θα εξυπηρετεί το αρμόδιο Ειρηνοδικείο ή το αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα. Αυτό αφορά και περιοχές των Αθηνών (π.χ. τα Μεσόγεια ή την Δυτική Αττική), αλλά και απομακρυσμένα νησιά.

Ζ. ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΣΑ-ΥΠΕΣ

Προτείνεται η ανάληψη πρωτοβουλίας από τον ΔΣΑ για τη δημιουργία μόνιμης επιτροπής υπό την όποια ηγεσία του ΥΠΕΣ, ήδη ενόψει των επερχόμενων εκλογών, που θα εργαστεί σε ανύποπτο χρόνο και έγκαιρα ώστε να εξεταστούν και να υλοποιηθούν μόνιμες αλλαγές για την εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και την εξάλειψη, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, του χαρτιού σε αυτήν.