Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς δεν διαθέτει τα σωστά εργαλεία, δεν ανταποκρίθηκε επαρκώς στον εποπτικό της ρόλο σε ένα πλαίσιο προκλήσεων για το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων που δημιούργησε η πανδημία COVID-19. Αυτό είναι το γενικό συμπέρασμα ειδικής έκθεσης που δημοσίευσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).

Από τον Μάρτιο του 2020, τα κράτη μέλη επανέφεραν τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Ωστόσο, η εποπτεία των ελέγχων αυτών δεν ήταν ικανή να διασφαλίσει πλήρως την τήρηση των κανόνων Σένγκεν, οι οποίοι διευκολύνουν την ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ. Επιπλέον, οι ελεγκτές εφιστούν την προσοχή, αφενός, στην έλλειψη συντονισμού των ταξιδιωτικών περιορισμών που επέβαλλαν τα κράτη μέλη και, αφετέρου, στην ύπαρξη ασυνεπειών στην καθοδήγηση και στις συστάσεις της ΕΕ.

Κάθε πολίτης της ΕΕ έχει δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα εντός της επικράτειάς της. Η ελεύθερη αυτή κυκλοφορία διευκολύνεται από την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν, ο οποίος περιλαμβάνει 22 χώρες της ΕΕ και 4 εκτός ΕΕ και αποτελεί έναν χώρο μετακινήσεων χωρίς σύνορα εντός Ευρώπης. Εντούτοις, το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να περιοριστεί για λόγους δημόσιας τάξης, ασφάλειας ή υγείας. Από το 2015, αρκετές χώρες της ΕΕ έχουν επαναφέρει τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα ως αντίδραση στη μεταναστευτική κρίση ή στις απειλές για την ασφάλεια (κυρίως τρομοκρατία). Τελευταία, στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, πολλά κράτη μέλη έλαβαν μέτρα για τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της ΕΕ σε μια προσπάθεια περιορισμού της διασποράς του ιού. Σε περίπτωση επαναφοράς των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν, τα κράτη μέλη οφείλουν να ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παραμένει αρμόδια για να αξιολογεί κατά πόσον οι προτεινόμενοι περιορισμοί συνάδουν με τη νομοθεσία της ΕΕ και δεν παραβιάζουν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων.

«Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων αποτελεί μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες της ΕΕ και βρίσκεται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος από τη σύλληψή του. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα έπρεπε να είχε ελέγξει προσεκτικά αν οι περιορισμοί που επιβάλλονταν στη διάρκεια της πανδημίας COVID ήταν όλοι τους χρήσιμοι και δικαιολογημένοι», δήλωσε ο Baudilio Tomé Muguruza, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο. «Ευελπιστούμε ότι τα ευρήματα του ελέγχου μας θα συμβάλουν στις εν εξελίξει συζητήσεις σχετικά με την επανεξέταση του συστήματος Σένγκεν.»

Ειδική έκθεση 13/2022: Ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 – Περιορισμένη η εποπτεία των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και ασυντόνιστες οι δράσεις των κρατών μελών