Όπως πολλοί γνωρίζουμε εξ ιδίας πείρας, δεν είναι σπάνιο  το φαινόμενο κατά την υποβολή της δήλωσης εισοδήματος να προκύψει αυξημένος ο πληρωτέος φόρος, καθώς υπολογίστηκε όχι επί του εισοδήματος το οποίο δηλώθηκε, αλλά επί ενός υψηλότερου ποσού που προσδιορίστηκε με βάση τα λεγόμενα τεκμήρια διαβίωσης, δηλαδή με βάση συγκεκριμένα ποσά, αντικειμενικά προσδιοριζόμενων, δαπανών διαβίωσης.

Τεκμήριο διαβίωσης ονομάζεται το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα που απαιτείται να έχει κάποιος για να μπορεί να συντηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία (αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, κατοικίες - κύρια και δευτερεύουσες - κ.λπ.) καθώς και του ελάχιστου κόστους ετήσιας διαβίωσής του.

Στατιστικά έχει παρατηρηθεί ότι ένας στους τρεις εμπίπτει στο σύστημα των τεκμηρίων και φορολογείται για εισόδημα που δεν έχει στην πραγματικότητα αλλά για εισόδημα που προκύπτει με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης, με αποτέλεσμα καταλογισμό υψηλότερου φόρου σε σχέση με εκείνον, που θα αναλογούσε στο πραγματικό εισόδημα.

Ενδεικτικά, το 2018  φορολογήθηκαν με τεκμήρια 1.929.170 φορολογούμενοι, επί συνόλου 6.370.099, ήτοι ποσοστό 30,3%.

Σκοπός του παρόντος είναι η προετοιμασία του φορολογουμένου για την υποβολή της δήλωσης εισοδήματός του και το ενδεχόμενο της φορολόγησής του με τεκμαρτό εισόδημα, καθώς γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα προκύψει τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα, θα είναι προετοιμασμένος και πιθανώς  θα μπορεί να λάβει και τα μέτρα του ώστε να αποτρέψει την τυχόν υπερφορολόγηση στην περίπτωση που το τεκμαρτό του εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό.

Για να αποφευχθεί έστω μερικώς η αναντιστοιχία μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος, θα πρέπει ο φορολογούμενος να διερευνήσει τα κατωτέρω, ώστε να δηλωθούν ορθά τα πραγματικά του εισοδήματα και να αποφευχθεί η δια τεκμηρίων φορολόγησή του και ιδίως να δοθεί μέριμνα να καταχωρηθούν ορθά:

Α. Εισοδήματα τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο, λ.χ. τα επιδόματα ανεργίας, τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις κ.λπ..   

Β. Έσοδα που εισπράχθησαν από την πώληση περιουσιακών στοιχείων, ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ., με έγγραφη απόδειξη αυτών με αντίστοιχα παραστατικά.

Γ. Χρηματικά ποσά που εισήγαγε από το εξωτερικό, εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται. Για την απόδειξη των ποσών αυτών απαιτείται το πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει κάθε τράπεζα όταν εισάγονται χρηματικά κεφάλαια από το εξωτερικό.

Δ. Δάνεια που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2019 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους, τα οποία αποδεικνύονται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου.

Ε. Ποσά που εισπράχθησαν είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές.

Στ. Κέρδη από τυχερά παίγνια (λαχεία, ΛOTTO, TZΟKEP, κ.λπ.) τα οποία αποδεικνύονται από τη σχετική βεβαίωση από τον O.Π.A.Π. ή από την εταιρία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων.

Ζ. Αν τίποτα από τα ανωτέρω δεν υπάρχει ή δεν καλύπτει τα τεκμήρια, τότε ο φορολογούμενος οφείλει να προσφύγει στην επίκληση εισοδημάτων παρελθόντων οικονομικών ετών (ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών). Η δυνατότητα ανάλωσης προκύπτει από το άθροισμα των εισοδημάτων του από προηγούμενες χρήσεις, αφού αφαιρεθούν τυχόν ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.). Ο ανωτέρω υπολογισμός οδηγεί στο «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί να επικαλεστεί για να καλύψει τη διαφορά μεταξύ πραγματικού εισοδήματος και τεκμηρίων. Η επίκληση των παλαιότερων εισοδημάτων, μπορεί να αξιοποιηθεί για όσες χρήσεις απαιτηθεί, εφόσον βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει κεφάλαιο-απόθεμα.

Συνοψίζοντας, η φορολόγηση με βάση τα τεκμήρια είναι πάντοτε πιθανή, και για το λόγο  αυτό κατά τη διάρκεια του έτους οφείλει ο φορολογούμενος να προετοιμάζεται για την δικαιολόγηση των τυχόν διαφορών μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος.

                                                                                Γιώργος Καραχάλιος

                                                        Δικηγόρος , ΜΔΕ Εμπορικού Δικαίου ,

                                                                   Νομικός Σύμβουλος ΣΙΣΕΜΑ