ΣτΕ Δ΄ 168/2025
Πρόεδρος: Ηλίας Μάζος, Αντιπρόεδρος
Εισηγητής: Νικόλαος Μαρκόπουλος, Πάρεδρος

Προϋποθέσεις για τη θέσπιση εθνικών μέτρων εφαρμογής διατάξεων ενωσιακού Κανονισμού εκ μέρους εθνικών αρχών - Προδικαστικά ερωτήματα στο Δ.Ε.Ε. σχετικά με την νομιμότητα θέσπισης “εθνικών” κανόνων κατανομής διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) με απόφαση του Διοικητή της Πολιτικής Αεροπορίας.

Εταιρεία αερομεταφορών προσέβαλε την απόφαση 28893/30.10.2023 «Διάταξη περί εθνικών κανόνων κατανομής του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους ελληνικούς αερολιμένες» (Β΄ 6288/1.11.2023) του Διοικητή της Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (Α.Π.Α.), προβάλλοντας ότι η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 2 περ. α΄ της εν λόγω απόφασης, σύμφωνα με την οποία οι πτήσεις που εκτελούνται εξ ολοκλήρου με κανόνες VFR εξαιρούνται από την απονομή εγκεκριμένου χρόνου χρήσης (slots) σε αερολιμένες που έχουν χαρακτηρισθεί ως «συντονισμένοι» ή με «ευκολίες προγραμματισμού», είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα διότι είναι αντίθετη σε διατάξεις του Κανονισμού 95/93 “σχετικά με τους κανόνες κατανομής του διαθέσιμου χρόνου πτήσης (slots) στους κοινοτικούς αερολιμένες”.
Προκαταρκτικώς, το Δικαστήριο παρέθεσε την πάγια νομολογία του Δ.Ε.Ε. επί του ζητήματος της δυνατότητας των κρατών μελών να λαμβάνουν μέτρα εφαρμογής ενωσιακού Κανονισμού ως ακολούθως (σκ. 15): “Επειδή, μολονότι, λόγω της φύσεώς τους και της λειτουργίας τους εντός του συστήματος των πηγών του δικαίου της Ένωσης, οι διατάξεις των κανονισμών παράγουν, κατά κανόνα, άμεσα αποτελέσματα στις εθνικές έννομες τάξεις, χωρίς να απαιτείται οι εθνικές αρχές να λάβουν μέτρα εφαρμογής, ωστόσο, για την υλοποίησή τους ενδέχεται να είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων εφαρμογής εκ μέρους των κρατών μελών [βλ. απόφαση της 25ης Νοεμβρίου 2021, Finanzamt Österreich (Allocations familiales pour coopérant), C-372/20, ECLI:EU:C:2021:962, σκέψη 47, απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2012, Ketelä, C-592/11, ECLI:EU:C:2012:673, σκέψεις 35 και 36, απόφαση της 21ης Δεκεμβρίου 2011, Danske Svineproducenter, C316/10, ECLI:EU:C:2011:863, σκέψεις 39 και 40] ακόμη και αν δεν τους παρέχεται ρητώς σχετική εξουσιοδότηση (απόφαση της 12ης Απριλίου 2018, Επιτροπή κατά Δανίας, C-541/16, ECLI:EU:C:2018:251, σκέψη 31). Συναφώς, από πάγια νομολογία προκύπτει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν μέτρα εφαρμογής ενός κανονισμού εφόσον δεν παρακωλύουν την άμεση εφαρμογή του, δεν αποκρύπτουν την κοινοτική του φύση και διευκρινίζουν ότι πρόκειται για άσκηση της διακριτικής ευχέρειας την οποία τους παρέχει ο ίδιος ο κανονισμός, χωρίς ωστόσο να γίνεται υπέρβαση των ορίων που θέτουν οι διατάξεις του (βλ. τις προαναφερθείσες αποφάσεις του Δ.Ε.Ε. Finanzamt Österreich, σκέψη 48, Danske Svineproducenter, σκέψη 41, Ketelä, σκέψη 36). Μόνο σε συνάρτηση με τις εφαρμοστέες διατάξεις του επίμαχου κανονισμού, ερμηνευόμενες με γνώμονα τους σκοπούς του, μπορεί να προσδιοριστεί αν αυτές απαγορεύουν, επιβάλλουν ή παρέχουν τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να λαμβάνουν ορισμένα μέτρα εφαρμογής και, ιδίως στην τελευταία αυτή περίπτωση, αν το οικείο μέτρο βαίνει πέραν των ορίων της διακριτικής ευχέρειας που αναγνωρίζεται σε κάθε κράτος μέλος (βλ. αποφάσεις Danske Svineproducenter, σκέψη 43, Ketelä, σκέψη 37)”.
Κατόπιν εξέτασης των σχετικών λόγων ακύρωσης το Δικαστήριο αποφάσισε να αποστείλει στο Δ.Ε.Ε. τα ακόλουθα, επί λέξει, προδικαστικά ερωτήματα:

“α) Έχουν την έννοια οι διατάξεις του Κανονισμού 95/93, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί και ισχύει (κυρίως άρθρα 2 στοιχεία α΄, ζ΄ και θ΄ , 3, 4, 8, 10 και 14 παρ. 1), - ερμηνευόμενες και υπό το πρίσμα των διατάξεων α) του άρθρου 15 παρ. 1 του Κανονισμού 1008/2008 (το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα των κοινοτικών αερομεταφορέων να εκμεταλλεύονται ενδοκοινοτικές αεροπορικές γραμμές) και β) των άρθρων 16 και 52 παρ. 1 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης- ότι θεσπίζουν αποκλειστικά και εξαντλητικά τους όρους και τις προϋποθέσεις κατανομής διαθέσιμου χρόνου χρήσης σε αερολιμένες που έχουν χαρακτηριστεί ως «συντονισμένοι», με συνέπεια να αντιτίθενται σε εθνικές κανονιστικές διατάξεις, με τις οποίες
- αφενός εξαιρείται η κατηγορία των αερομεταφορέων που εκτελούν πτήσεις εξ ολοκλήρου με κανόνες VFR από την κατανομή διαθέσιμων χρόνων χρήσης,
-αφετέρου επεκτείνεται η εφαρμογή του συστήματος κατανομής διαθέσιμων χρόνων χρήσης και σε αεροδρόμια που έχουν χαρακτηρισθεί ως «με ευκολίες προγραμματισμού»;

β) ή, αντιθέτως, οι προαναφερθείσες διατάξεις του Κανονισμού 95/93 -ερμηνευόμενες, μεταξύ άλλων, υπό το πρίσμα της πέμπτης αιτιολογικής σκέψης του Κανονισμού 793/2004 (κατά την οποία οι «ειδικής φύσης δραστηριότητες» επιτρέπεται, όταν δεν είναι ανάγκη, να μην υπόκεινται σε κανόνες κατανομής διαθέσιμων χρόνων χρήσης) και της διατάξεως του άρθρου 19 παρ. 1 του Κανονισμού 1008/2008 (κατά την οποία μπορούν να θεσπίζονται και «εθνικοί» κανόνες κατανομής διαθέσιμων χρόνων χρήσης) - έχουν την έννοια ότι παρέχουν στα κράτη μέλη την ευχέρεια να εξειδικεύουν ρυθμίσεις του εν λόγω Κανονισμού
-αφενός απαγορεύοντας την κατανομή διαθέσιμων χρόνων χρήσης στην κατηγορία των αερομεταφορέων που εκτελούν πτήσεις εξ ολοκλήρου με κανόνες VFR,
-αφετέρου επεκτείνοντας το σύστημα κατανομής διαθέσιμων χρόνων χρήσης και σε αεροδρόμια που έχουν χαρακτηρισθεί ως «με ευκολίες προγραμματισμού»;

Πηγή: adjustice.gr